Έναν αιώνα μετά την βουλγαρική λεηλασία στην Μονή Εικοσιφοινίσσης, επανήλθε ο περίφημος codex 1424 του 9ου αι.
Παραδόθηκε από τον Αρχ. Αμερικής Δημήτριο, ο οποίος ευχήθηκε να αποτελέσει την αρχή για την επιστροφή όλων των κλαπέντων κειμηλίων
Μια ξεχωριστή μέρα για την Δράμα ήταν το Σάββατο, 3 Δεκεμβρίου, όχι μόνο λόγω της επίσημης έναρξης της Ονειρούπολης, ούτε λόγω του εντυπωσιακού εθίμου με τα καραβάκια στα νερά της Αγίας Βαρβάρας. Η μέρα προσέλαβε ιστορική σημασία γιατί μαζί με τον εσπερινό της πολιούχου της πόλης Αγίας Βαρβάβας, η Ιερά Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης, η Μητρόπολη Δράμας και γενικότερα η πόλη της Δράμας υποδέχθηκαν έναν μοναδικό χειρόγραφο κώδικα του 9ου αιώνα, τον οποίο επέστρεψε ο πρόεδρος της Λουθηρανικής Θεολογικής Σχολής του Σικάγο, αιδεσιμότατος James Nieman, μαζί με τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής κ. Δημήτριο. Στις εκδηλώσεις παραβρέθηκαν πολλοί Ξανθιώτες, ενώ το αριστερό αναλόγιο κόσμησαν μέλη του Συλλόγου Ιεροψαλτών Ξάνθης «Γρηγόριος ο πρωτοψάλτης». Το «Ε» ήταν εκεί και κατέγραψε τις ιστορικές στιγμές.
Ο ανεκτίμητης αξίας Κώδικας 1424
Το Σάββατο δόθηκε τέλος σε μια πολυετή προσπάθεια επιστροφής των κλαπέντων κειμηλίων από τις Μονές της Μακεδονίας και της Θράκης, ενώ ταυτόχρονα έγινε και η αρχή, όπως τόνισε ο Αρχ. Αμερικής, για να επιστρέψουν και τα υπόλοιπα κειμήλια που βρίσκονται στην Βουλγαρία ή σε μουσεία και συλλογές του εξωτερικού. Στον Μητροπολιτικό Ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου έγινε η αρχή για τον επαναπατρισμό πολύτιμων κειμηλίων που το 1917 εκλάπησαν από τα βουλγαρικά στρατεύματα κατοχής, τα οποία προκάλεσαν ανυπολόγιστες καταστροφές και θηριωδίες στο μοναστήρι της Εικοσιφοίνισσας, όπου φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, όπως και στις Μονές της Ξάνθης. Ο «Κώδικας 1424» (Codex 1424), όπως είναι γνωστό το χειρόγραφο ανάμεσα στους επιστημονικούς κύκλους, αποτελεί το παλαιότερο πλήρες χειρόγραφο της Καινής Διαθήκης στον κόσμο, γραμμένο στα σε περγαμηνή στα ελληνικά σε ‘’ρέουσα’’ μικρογράμματη γραφή. Γραμμένο από τον μοναχό Σάββα, περιλαμβάνει στις 674 σελίδες του το σύνολο της Καινής Διαθήκης, με διαφορετική σειρά των βιβλίων από την καθιερωμένη κάτι που αυξάνει την μοναδικότητά του σε συνδυασμό με τα ερμηνευτικά σχόλια που προστέθηκαν σε μεταγενέστερους αιώνες από αναγνώστες του χειρογράφου. Είχε πουληθεί στις ΗΠΑ το 1920 από έναν Ευρωπαίο βιβλιοπώλη και βρέθηκε στην κατοχή της Λουθηρανής Θεολογικής Σχολής του Σικάγο, όπου φυλασσόταν μέχρι σήμερα.
Αποχωριζόμαστε με πόνο έναν θησαυρό, κάτι που αποτελεί πραγματικό δώρο
Πρόκειται για ένα από τα εκατοντάδες χειρόγραφα και άλλα κειμήλια που κλάπηκαν κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όπως αποκαλύφθηκε τα τελευταία χρόνια, τα περισσότερα από αυτά βρίσκονται σήμερα στη Σόφια, στο Κέντρο Σλαβοβυζαντινών Σπουδών Ivan Dujev και στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της γειτονικής χώρας, και έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς αιτήματα για την επιστροφή τους, ενώ ένας αριθμός κειμηλίων βρίσκεται σε βιβλιοθήκες εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και ιδιωτικές συλλογές της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Στην τελετή παράδοσης, ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής ανέγνωσε το γράμμα του Οικουμενικού Πατριάρχη προς τον μητροπολίτη Δράμας, στο οποίο τονίζεται ο αδιάκοπος αγώνας της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης για να επιστραφούν όλοι οι κλεμμένοι θησαυροί. Ο Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος στην επιστολή του αναφέρει ότι το συγκεκριμένο ευαγγελικό κείμενο παραδίδεται ως δώρο Θεού και αποτελεί την αρχή για τη δικαίωση όλων των προσπαθειών.
Αποχωριζόμαστε με πόνο έναν θησαυρό, κάτι που αποτελεί πραγματικό δώρο
Όπως τόνισε στην ομιλία του ο πρόεδρος της Λουθηρανικής Θεολογικής Σχολής του Σικάγο, James Nieman, ο κώδικας έφτασε στην κατοχή της Σχολής μετά από νόμιμη αγορά. Παρότι δεν ήταν αναγκασμένοι να τον επιστρέψουν, αφού συσκέφθηκαν καθηγητές και φοιτητές, αποφάσισαν ότι είναι σωστό να επιστρέψει στον φυσικό του χώρο. «Ορθόδοξοι και Λουθηρανοί διαβάζουμε από το ίδιο βιβλίο», ανέφερε για να σημειώσει ότι αποτελεί ένα πραγματικό δώρο, αφού το στερούνται με πόνο καρδιάς. Ο Μητροπολίτης Δράμας Παύλος, στον σύντομο χαιρετισμό του απηύθυνε ένθερμες ευχαριστίες τόσο προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη όσο και τον αρχιεπίσκοπο Δημήτριο, κυρίως όμως προς τη Λουθηρανική Θεολογική Σχολή του Σικάγο για την πολύ σημαντική απόφαση που έλαβε. Δεν δίστασε, μάλιστα, να μιλήσει με αυστηρή γλώσσα για τις θηριωδίες των ορθοδόξων Βουλγάρων, αλλά κυρίως για την αδιαλλαξία τους να επιδεικνύουν τα κλεμμένα κειμήλια στα μουσεία τους. Στο τέλος της τελετής, ο Μητροπολίτης Δράμας απένειμε το χρυσό μετάλλιο του Αγίου Εθνομάρτυρα Χρυσοστόμου Σμύρνης στον Αρχιεπίσκοπο Δημήτριο, στον αιδεσιμότατο James Nieman, στον Πρωτοπρεσβύτερο Αλέξανδρο Καρλούτσο που μεσολάβησε προς την Σχολή και στον επιφανή ομογενή δικηγόρο Γεώργιο Τσουγκαράκη από την Νέα Υόρκη, που ανέλαβε δωρεάν την νομική εκπροσώπηση για την επιστροφή του ιστορικού κειμηλίου. Στην Δράμα, επίσης, βρέθηκε για την παράδοση του ιστορικού χειρογράφου και ο συνεργάτης του εκλεγμένου Προέδρου των ΗΠΑ, Τζορτζ Παπαδόπουλος.
ΧΑΡΗΣ ΔΙΑΦΩΝΙΔΗΣ
