O δημοσιογράφος και συγγραφέας Χρ. Χριστοδούλου αναλύει τα δεδομένα του τελευταίου παροξυσμού στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας μετά τις δηλώσεις του κ. Ερντογάν για την Συνθήκη της Λοζάνης
Η Συνθήκη της Λοζάνης για την οποία ξαναγίνεται τόσος θόρυβος, υπογράφτηκε στις 24 Ιουλίου 1923. Από την πλευρά της Τουρκίας την συνθήκη αυτή, την διαπραγματεύτηκε επί μήνες και τελικά την υπέγραψε ο τότε Υπουργός Εξωτερικών Ισμέτ Ινονού. Τέσσερις ημέρες ενωρίτερα, στις19 Ιουλίου 1923, ο Μουσταφά Κεμάλ με την ιδιότητα του προέδρου της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης τηλεγραφούσε στον Ινονού από την Άγκυρα: «Περιμένουμε να μας πληροφορήσετε και τυπικά ότι υπογράψατε (την Συνθήκη) σύμφωνα με τον νόμο, ώστε να σας συγχαρούμε με τα πιο θερμά και ειλικρινή μας συναισθήματα για την επιτυχία που πραγματοποιήσατε».
Όχι μόνο λοιπόν αυτό το τηλεγράφημα αλλά και η σύγχρονη διπλωματική ιστορία επιβεβαιώνουν το γεγονός, ότι ο δημιουργός της Τουρκικής Δημοκρατίας Κεμάλ Ατατούρκ ήταν απολύτως ενήμερος και σύμφωνος με την ανεπιφύλακτη αποδοχή της περιβόητης αυτής συνθήκης, όπως την υπέγραψε ως εντεταλμένος εκπρόσωπός του ο Ισμέτ Ινονού, και όπως ισχύει μέχρι σήμερα.
Η Συνθήκη της Λοζάνης όπως και όλες οι μείζονες διεθνείς συνθήκες που συνομολόγησε η Τουρκία (Λονδίνου, Αθηνών, Σεβρών, Μοντραί), έχουν κατά καιρούς επικριθεί δριμύτατα για το «ενδοτικό» χαρακτήρα τους από επιφανείς Τούρκους ιστορικούς και πολιτικούς. Καμιά όμως αντίδραση δεν υπήρξε τόσο κάθετα απορριπτική όσο αυτή που διατύπωσε ο κ. Ερντογάν. Ο Τούρκος Πρόεδρος αποκαθήλωσε ότι επί 90 σχεδόν χρόνια αποτελούσε την ιερή παρακαταθήκη της Κεμαλικής ιδεολογίας στην δημιουργία ενός αμιγώς εθνικού Τουρκικού κράτους, με αυστηρά καθορισμένα και διεθνώς αναγνωρισμένα (και εγγυημένα) σύνορα.
Πρωτίστως λοιπόν, οι καταγγελίες του σημερινού Προέδρου της Τουρκίας περί ξεπουλήματος των συμφερόντων της χώρας του κατά την υπογραφή της Συνθήκης της Λοζάνης, προορίζονται για εσωτερική κατανάλωση: Στοχοποιούν όχι απλώς τον Ινονού και τους Κεμαλιστές, αλλά και τον ίδιο τον Ατατούρκ, έστω και αν προς το παρόν, δεν τον κατονομάζουν ευθέως. Στοχοποιούν δηλαδή με βαρύτατες κατηγορίες τον βασικό πυλώνα του κοσμικού κράτους της Τουρκίας πριν ο βηματισμός της χώρας ακολουθήσει –όπως όλα δείχνουν- τα ίχνη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Στις δηλώσεις του κ Ερντογάν γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στα νησιά που παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα βάσει της Συνθήκης της Λοζάνης. Το γεγονός αυτό κατά πολλούς προοιωνίζεται μια επιδίωξη αναθεώρησης από πλευράς της Τουρκίας. Έστω και αν δεχτούμε ως πιθανό αυτό το δεδομένο, η αναθεώρηση και –πολύ περισσότερο- η ανατροπή αυτής της λεόντειας συνθήκης είναι πολύ δύσκολη. Αφ ενός γιατί προκαλεί την διεθνή νομιμότητα και την περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων, αφ ετέρου γιατί αυτή καθ εαυτή η συνθήκη αποτελεί θεμελιώδες διεθνές σύμφωνο πρώτης βαθμίδος και όχι κατώτερο διπλωματικό έγγραφο. Άλλωστε η ανατροπή της θα σήμαινε επίσης ότι τίθενται σε κίνδυνο ζωτικά συμφέροντα της ίδιας της Τουρκίας καθώς η Συνθήκη της Λοζάνης καθορίζει και εγγυάται τα σύνορα της Τουρκίας με την Ελλάδα, την Συρία, το Ιράκ, την Βουλγαρία, το Ιράν και την τ. Σοβιετική Ένωση, (Γεωργία, Αρμενία κλπ), χώρες με τις περισσότερες από τις οποίες υπάρχουν ανοιχτά μέτωπα.
Εν ολίγοις: Τα αντικεμαλικά και ισλαμιστικά ανακλαστικά του κ. Ερντογάν και των οπαδών του, αποτελούν εσωτερικό θέμα της Τουρκίας όπως δική τους υπόθεση είναι τα φαντάσματα περί διαμελισμού της, που καταδιώκουν τις πολιτικές ελίτ της χώρας από την εποχή της Συνθήκης των Σεβρών και μετά.
Πάντως ο Ελευθέριος Βενιζέλος, φίλος ειλικρινής της Τουρκίας, του Κεμάλ και του Ινονού είχε κάποτε πει για την Συνθήκη της Λοζάνης: «Εβάσταξε ο αγώνας μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας επτά αιώνες. Τώρα εβγήκε μια απόφαση οριστική με την Συνθήκη της Λοζάνης. Εγώ δεν έχω όρεξιν ούτε έφεσιν να κάνω ούτε και αναψηλάφησιν. Και σας συνιστώ το ίδιο να κάνετε κι εσείς». Ο Μέγας Βενιζέλος… Ας το θυμίσει κάποιος στον κ. Ερντογάν.
Χρίστος Κ. Χριστοδούλου
Σε λίγες ημέρες θα κυκλοφορήσει το νέο βιβλίο του με τίτλο «Ο Έλληνας Τούρκος» και θέμα την μυθική ζωή ενός Έλληνα σκλάβου που έγινε Πρωθυπουργός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
