Ένα τεράστιο, πρωτοποριακό έργο στον αγροτικό και συνεταιριστικό τομέα με την σφραγίδα ενός αγωνιστή πολιτικού
Αλ. Κοντός: «Μια εκρηκτική προσωπικότητα, ακούραστος και ανιδιοτελής»
Συμπληρώθηκαν χθες 28 χρόνια (29 Ιουλίου 1987) από την ημέρα που έφυγε από την ζωή ο αγροτικός ηγέτης Αλέξανδρος Μπαλτατζής. Ο μεγάλος Πόντιος πολιτικός, είχε παράλληλη δραστηριότητα ως συνεταιριστής και πολιτικός. Για να κάνει πράξη το όραμα, εργάστηκε με όλες τις δυνάμεις του, κινήθηκε με τόλμη και φαντασία, αλλά και με πλήρη συναίσθηση της ευθύνης του απέναντι στον αγροτικό κόσμο. Χρησιμοποίησε την πολιτική δύναμη για να προωθήσει το συνεταιριστικό κίνημα. Δεν τον ενδιέφερε η κομματική ταυτότητα των συνεταιριστικών στελεχών, αλλά η ικανότητα και η προσήλωση στο συνεταιριστικό πνεύμα. Μνημειώδης έχει μείνει η φράση του στη Βουλή των Ελλήνων: «Μπήκαμε στην πολιτική για να προσφέρουμε και όχι για να πλουτίσουμε. Ορισμένοι πολιτικοί ζουν για τις ιδεολογίες και κάποιοι άλλοι ζουν από τις ιδεολογίες». Ποιος ήταν όμως ο Αλέξανδρος Μπαλτατζής;
Ο αναμορφωτής του αγροτικού κινήματος στην σύγχρονη Ελλάδα
Ο Αλέξανδρος Μπαλτατζής (1904 – 29 Ιουλίου 1987) ήταν ένας από τους βασικότερους αναμορφωτές του αγροτικού κινήματος στη σύγχρονη Ελλάδα. Γεννήθηκε στη Κουταΐδα του Καυκάσου, γόνος σπουδαίας οικογένειας του Πόντου με ρίζες από την Τραπεζούντα και την Αργυρούπολη. Παππούς του ήταν ο Ευστάθιος Μπαλτατζής, αρχιμεταλλουργός, και πατέρας του ο Θεόδωρος Μπαλτατζής, που μετά το πέρας των εγκυκλίων σπουδών του στο Γυμνάσιο Αργυρούπολης μετανάστευσε στο Σοχούμι της Γεωργίας.
Ξεριζωμός και νέο ξεκίνημα στο Νεοχώρι
Ο Α. Μπαλτατζής έζησε τα παιδικά του χρόνια στο Σοχούμι, όπου και έλαβε γυμνασιακή μόρφωση. Μετά την Ρωσική επανάσταση του 1917 ακολούθησε τους γονείς του, που αναγκάστηκαν το 1920 να καταφύγουν αρχικά στην Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια στη «Μακρά Γέφυρα» της τότε απελευθερωμένης Θράκης. Μετά το 1922 εγκαταστάθηκε πλέον οριστικά στο Νεοχώρι, στην περιοχή της Σταυρούπολης Ξάνθης. Σε ηλικία 18 ετών μετέβη στην Αθήνα για νομικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Γρήγορα όμως ευαισθητοποιείται με τις πολιτικές ιδέες του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, ιδίως στο αγροτικό ζήτημα, όπου και εντάσσεται στη νεολαία του κόμματος της τότε Δημοκρατικής Ένωσης. Τον Σεπτέμβριο του 1926 το κόμμα μετονομάσθηκε σε Αγροτικόν Εργατικόν Κόμμα.
Συνεταιριστική δράση
Οργανωτικός συνεταιριστής, άρχισε από νωρίς να ασχολείται με την ανάπτυξη αγροτικών συνεταιρισμών στην Θράκη. Ήδη το 1928 εκλέγεται πρόεδρος όλων των Θρακικών συνεταιρισμών, όπου και στην συνέχεια επιδιώκει την δημιουργία ενός πανελλήνιου αγροτικού συνεταιρισμού. Έτσι, το 1935 δημιουργείται η ΠΑΣΕΓΕΣ, της οποίας αναλαμβάνει πρώτος πρόεδρος. Το 1950 με δική του πρωτοβουλία προχωρά στην ίδρυση πολιτικού κόμματος με την επωνυμία «Συναγερμός Αγροτών και Εργαζομένων», με το οποίο έλαβε μέρος στις εκλογές του ίδιου έτους. Στις εκλογές του 1951 κέρδισε μία έδρα, ενώ στις εκλογές του επόμενου έτους δεν έλαβε καμία. Παρά την αποτυχία αυτή συνέχισε την ανάπτυξη του αγροτικού συνδικαλισμού ιδρύοντας πολλούς και σπουδαίους συνεταιρισμούς, κυρίως στη περιοχή της Μακεδονίας.
Πολιτική δράση
Στη πολιτική σκηνή επανήλθε έντονα με το νέο κόμμα που ίδρυσε το 1956 με την επωνυμία «Αγροτικόν και Εργατικόν Κόμμα», λαμβάνοντας μέρος στις εκλογές του ίδιου έτους κερδίζοντας 7 έδρες. Το 1958, συμμετέχοντας στο συνασπισμό «Προοδευτική Αγροτική Δημοκρατική Ένωση», κερδίζει 6 έδρες. Το 1961 πρωτοστατεί στη δημιουργία της «Ένωσης Κέντρου», στην οποία και απορροφήθηκε το κόμμα του. Το 1964 διορίστηκε υπουργός Γεωργίας. Μετά την μεταπολίτευση συνεργάστηκε αρχικά με την ΕΔΗΚ, όπου μετά την επερχόμενη κρίση το 1977 επανίδρυσε το ανεξάρτητο «Αγροτικό και Εργατικό Κόμμα». Μέσα στην τεράστια προσφορά του στην περιοχή ήταν το ανορθωτικό, αναπτυξιακό και εκσυγχρονιστικό έργο του νομού Ξάνθης, όπου ίδρυσε σειρά μεγάλων συνεταιριστικών εργοστασίων και εταιρειών. Εκτός της ΣΠΕ, της ΣΠΕΚΑ και της ΣΕΚΟΒΕ, που είχε ιδρύσει προδικτατορικά, ιδρύει την ΣΕΒΑΘ, την ΣΕΚΑΠ, την ΡΟΔΟΠΗ, τον ΝΕΣΤΟ, την ΕΛΒΙΖ, εταιρείες που προστάτευαν τον μόχθο των αγροτών και ταυτόχρονα χορηγούσαν στον καταναλωτή φθηνό και εγγυημένο προϊόν.
Ο Αλέξανδρος Μπαλτατζής πέθανε στην Αθήνα στις 29 Ιουλίου του 1987. Προς τιμή του φέρεται σήμερα ομώνυμο ευρωπαϊκό πρόγραμμα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, που αφορά επιλογή αγροτικών έργων υποδομής προς χρηματοδότησή τους. Το όνομά του είναι στα χείλη αγροτών σε όλη την Ελλάδα, έστω και αν στην Ξάνθη ξεχάστηκε από πολλούς.
Αλ. Κοντός: «Ο μεγαλύτερος Έλληνας συνεταιριστής»
Ο Βουλευτής Ξάνθης, Αλέξανδρος Κοντός, γνώρισε προσωπικά τον συνονόματό του Ξανθιώτη πολιτικό. Ενθυμούμενος την ζωή και την δράση, δήλωσε στο «Ε» τα εξής: «Η προσφορά του Αλέξανδρου Μπαλτατζή στον αγροτικό και συνεταιριστικό χώρο είναι ανυπολόγιστης αξίας. Ήταν ο άνθρωπος που έκανε τα οράματά του πράξη, χωρίς να φοβάται να πάει κόντρα στο ρεύμα. Το πρόγραμμα που φέρει το όνομά του είναι το λιγότερο που μπορούσαμε να κάνουμε για να τιμήσουμε τον μεγάλο αυτό πολιτικό. Η μεγαλύτερη παρακαταθήκη που άφησε, πέρα από τις πρωτοποριακές ιδέες που είχε για το πώς πρέπει να λειτουργεί σε συλλογικές βάσεις ο αγροτικός τομέας, ήταν η επένδυση στην νέα γενιά και η ανιδιοτέλειά του. Το οικοτροφείο της ΣΕΚΕ σπούδασε 500 παιδιά με κάλυψη όλων των εξόδων. Έζησε μεγάλες στιγμές, αλλά εισέπραξε και μεγάλες πικρίες από ανθρώπους που ευεργέτησε. Στον επικήδειό του στην Ξάνθη, ο Στ. Παπαθεμελής τον αποκάλεσε ‘’αδολώτατο χρημάτων’’, για να περιγράψει σε δύο λέξεις τον χαρακτήρα του».
