Ξενάγηση στο Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής του Νοσοκομείου Ξάνθης
Μαυροπούλου: Πίσω από κάθε εικόνα είναι ένας άνθρωπος. Το ξέρουμε και γι’ αυτό δουλεύουμε
Η Παθολογική Ανατομική είναι η επιστήμη που βρίσκεται στην καρδιά των εξελίξεων της σύγχρονης ιατρικής. Οι παθολογοανατόμοι είναι γιατροί που εξετάζουν τους ιστούς, τόσο μακροσκοπικά όσο και στο μικροσκόπιο, καταλαβαίνουν και εξηγούν τα αίτια της ασθένειας, βγάζουν τη διάγνωση και αποκαλύπτουν θεραπευτικούς στόχους. Υπολογίζεται ότι πάνω από το 70% των διαγνώσεων σε ένα νοσοκομείο γίνονται με την καθοριστική συμβολή του Παθολογοανατόμου.
Το Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής του Γ. Ν. Ξάνθης με υπεύθυνη την παθολογοανατόμο κ. Σοφία Μαυροπούλου, διδάκτορα του ΑΠΘ, ξεκίνησε να λειτουργεί τον Δεκέμβριο του 2006 και υποστηρίζεται από 3 τεχνολόγους/παρασκευαστές και γραμματεία. Κάθε έτος κατά μέσο όρο εξυπηρετούνται 4.000 ασθενείς του Γ. Ν. Ξάνθης, άλλων νοσοκομείων και ιδιωτικών ιατρείων και εξετάζονται πολλαπλάσια ιστολογικά παρασκευάσματα. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παθολογικής Ανατομικής την Τετάρτη 5 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε ξενάγηση το Εργαστήριο και εκδήλωση στο Αμφιθέατρο του Νοσοκομείου με θέμα: «Όσα θέλετε να γνωρίζετε για την Παθολογική Ανατομική και… διστάζετε να ρωτήσετε». Την εκδήλωση παρακολούθησαν 150 περίπου άτομα: μαθητές της Σχολής Νοσηλευτικής, γιατροί και κοινό, αλλά όχι μαθητές γιατί τα σχολεία ήταν κλειστά. Στόχος της εκδήλωσης ήταν να μάθει ο κόσμος τι γίνεται στο εργαστήριο και πόσο συμβάλλει στην διάγνωση, θεραπεία και πορεία μιας νόσου. Είχαμε την χαρά και την τιμή να μας ξεναγήσει εκτός προγράμματος η κ. Μαυροπούλου παρουσιάζοντας το έργο και το έμψυχο υλικό του Εργαστηρίου.
Η διαδικασία
Οι ιστοί που αφαιρούνται από το σώμα μεταφέρονται μέσα σε ειδικό υγρό. Μετά την παραλαβή των παρασκευασμάτων -που ποικίλλουν από μερικά χιλιοστά μέχρι ολόκληρα όργανα (μήτρα, παρασκευάσματα μαστεκτομής)- αυτά παραμένουν μέσα στην μονιμοποιητική ουσία (φορμόλη) για συγκεκριμένο χρόνο ανάλογα με το μέγεθος που έχουν. Στην συνέχεια ο παθολογοανατόμος επιλέγει ποια κομμάτια θα εξετάσει. Με γυμνό μάτι καταρχάς έχουμε την μακροσκοπική εξέταση του βιοπτικού υλικού, τη λήψη διαστάσεών του, την αναγνώριση πιθανόν παθολογικών ευρημάτων και την λήψη τομών αντιπροσωπευτικών της πιθανής παθολογίας. Οι τομές τοποθετούνται μέσα σε καψάκια σε μια διαδικασία που διαρκεί 16 περίπου ώρες και γίνεται στο μηχάνημα που ονομάζεται ιστοκινέτα. Στη συνέχεια οι τομές εμπεδώνονται μέσα σε ζεστή παραφίνη, ώστε τελικά να δημιουργηθούν κύβοι παραφίνης με τον ιστό. Χρησιμοποιώντας μικροτόμο κόβονται οι κύβοι και λαμβάνονται πολύ λεπτές αχρωμάτιστες τομές που σε κλίβανο με 60 βαθμών αποχωρίζεται ο ιστός από την παραφίνη. Οι αχρωμάτιστες τομές βάφονται συνήθως με την χρώση αιματοξυλίνης – ηωσίνης, επικαλύπτονται με καλυπτρίδα και παραδίνονται στον ιατρό παθολογοανατόμο για εκτίμηση. Το χρώμα δείχνει τον πυρήνα, το κυτταρόπλασμα, πόσο μεγάλος είναι και αν πολλαπλασιάζεται.
Το Εργαστήριο του Νοσοκομείου Ξάνθης
«Ατυχήσαμε γιατί μπήκαμε τελευταίοι στο νοσοκομείο, οπότε πήραμε τους χώρους που είχαν απομείνει» αναφέρει η κ. Μαυροπούλου. Στο Εργαστήριο υπάρχει ένας παλιός πάγκος για την κοπή των παρασκευασμάτων που πρέπει να αλλαχθεί καθώς χρησιμοποιούνται τοξικά υλικά και ο χώρος δεν έχει άμεσο εξαερισμό. «Έχουμε κληθεί αρκετές φορές να εξυπηρετήσουμε άλλα νοσοκομεία, μέχρι και από το Διδυμότειχο για ένα τρίμηνο, ιδιώτες αλλά και νοσοκομεία που μας συμβουλεύονται» σημειώνει για την δράση του Εργαστηρίου η υπεύθυνη ιατρός, καθώς μας παρουσιάζει ένα νέο απόκτημα, ένα μικροτόμο που χρησιμεύει για την κοπή των ιστών σε πολύ λεπτές φέτες. Τα μηχανήματα που υπήρχαν μέχρι πρότινος και κάποια παραμένουν ακόμη είναι αυτά με τα οποία παραδόθηκε το νοσοκομείο (τουλάχιστον μιας εικοσαετίας) και δεν υπάρχουν πλέον εξαρτήματα. Ένα ακόμη νέο μηχάνημα για ανασοϊστοχημικές χρώσεις βοηθά στην στόχευση με αντισώματα πάνω στα αντιγόνα του κυττάρου, έτσι ώστε να καθοριστεί η προέλευσή του, η επιθετική ή όχι συμπεριφορά του και να καθοριστεί αν μία θεραπεία θα είναι αποτελεσματική ή όχι. «Μιλάμε για στοχεύουσα θεραπεία, η οποία εφαρμόζεται από τους ογκολόγους, που βασίζονται στα δικά μας αποτελέσματα. Τους λέμε αν υπάρχει ένα αντίσωμα ένα αντιγόνο πάνω στο κύτταρο, μια συμπεριφορά και αν η θεραπεία θα είναι αποτελεσματική» μας εξηγεί η κ. Μαυροπούλου, συμπληρώνοντας «όλα αυτά τους τα δίνουμε εμείς. Η στοχεύουσα θεραπεία είναι το μέλλον και κάθε χρόνο θα έχουμε ολοένα και περισσότερες δυνατότητες».
«Στην αρχειοθέτηση κρατάμε τα δείγματα για 20 χρόνια περίπου, γιατί αλλάζουν οι θεραπείες, και μπορείς σε αυτό το υλικό να δεις αν υπήρχε αυτό το αντιγόνο. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε μεγαλύτερους αποθηκευτικούς χώρους. Όλα αυτά θα έπρεπε να είναι χωριστά και το ιδανικό είναι το παθολογοανατομικό να είναι δίπλα στα χειρουργεία, γιατί ένα υλικό πρέπει να το παραλαμβάνει άμεσα ο γιατρός. Αυτό χρειάζεται κυρίως όταν διενεργούμε την ταχεία βιοψία που γίνεται ενόσω ο ασθενής χειρουργείται. Τώρα χρειάζεται 15 λεπτά για να φτάσει ο ιστός σε μας» αναφέρει χαρακτηριστικά η ιατρός εκθέτοντας κάποια προβλήματα.
Στο προσωπικό του Εργαστηρίου συναντήσαμε τις πολύ πρόθυμες να μας ενημερώσουν κυρίες: Λιβαδίτου, Καραγκιοζίδου και Χαραλαμπίδου, οι οποίες εργάζονται ως τεχνολόγοι – παρασκευάστριες. «Η δουλειά μας είναι πολύ λεπτή, δεν υπάρχουν αυτόματα μηχανήματα και χρειάζεται μεγάλη προσοχή, κόπος, χρόνος και υπομονή» μας ανέφεραν ενώ παρουσίαζαν την διαδικασία. «Με βάση τον φόρτο εργασίας και τον αριθμό εξετάσεων που διενεργούμε θα έπρεπε να έχουμε 5 γιατρούς και 5 παρασκευαστές και 2 γραμματείς» συμπληρώνει η κ. Μαυροπούλου. Στην γραμματεία του εργαστηρίου η κα Χατζηευσταθίου είναι υπεύθυνη για την παραλαβή των παρασκευασμάτων, την καταχώρηση, την αρχειοθέτηση, την δακτυλογράφηση και παράδοση των αποτελεσμάτων. «Είναι όλα μια αλυσίδα. Ο καθένας είναι κρίκος σε μια καλή αλυσίδα» μας λέει χαμογελαστά, καμαρώνοντας για το πολύ καλό κλίμα συνεργασίας που υπάρχει και γίνεται αισθητό από την πρώτη στιγμή αλλά και για την πολύ άξια παθολογοανατόμο του νοσοκομείου μας.
«Καμαρώνουμε γιατί θεωρείται από τα καλύτερα εργαστήρια της Ελλάδας και με τον μεγαλύτερο αριθμό παρασκευασμάτων από όλα τα επαρχιακά, αλλά θέλουμε γιατρό. Δεν μπορώ να απουσιάσω, γιατί τα υλικά πρέπει να επεξεργάζονται» παραδέχεται η κ. Μαυροπούλου, τονίζοντας ότι ο κόσμος δεν πρέπει να φοβάται όταν ακούει για βιοψία. Η παλιά νοοτροπία του «δεν τα πειράζουμε για να μην μας πειράξουν» πρέπει να αλλάξει ώστε να υπάρχει έγκαιρη πρόληψη οποιουδήποτε νοσήματος.
Χ.Δ.
