Μια ακόμη ιστορία των Βαλκανικών Πολέμων
του Θωμά Εξάρχου
Το πρώτο εξάμηνο του 1912 οι τρεις βαλκανικές Χώρες, Ελλάδα, Βουλγαρία και Σερβία, προχώρησαν σε συμφωνίες στρατιωτικές με σκοπό την κήρυξη του πολέμου εναντίον των Οθωμανών και απελευθέρωση αντιστοίχων ομογενών τους.
Αριθμητική στρατιωτική συμμετοχή :
Ελλάδα 100.000 άνδρες, Βουλγαρία 300.000 και Σερβία 200.000 άνδρες.
Α΄ Βαλκανικός πόλεμος
Κηρύχτηκε στις 5 Οκτωβρίου του 1912 και ήταν νικηφόρος για τις τρεις Χώρες. Έτσι μέχρι τον Ιούνιο του 1913 δεν είχαν προχωρήσει σε καμιά συμφωνία για εδαφική διανομή και χάραξη των νέων συνόρων.
Υπήρξαν διαχωριστικές γραμμές των αντιστοίχων στρατών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η γραμμή μεταξύ του Ελληνικού και του Βουλγαρικού στρατού. Η βασική γραμμή είναι Δοϊράνη – Κιλκίς. Η Βουλγαρία είναι άπληστη και απαιτεί η γραμμή αυτή να πάει πιο δυτικά.
Β΄ Βαλκανικός πόλεμος
Χαρακτηρίζεται από την επίθεση της Βουλγαρίας εναντίον της Ελλάδος και της Σερβίας, χώρες οι οποίες αναγκάστηκαν να συμμαχήσουν εναντίον της Βουλγαρίας.
Έτσι στις 16 Ιουνίου 1913, πραγματοποιήθηκε η επίθεση. Ο Ελληνικός στρατός αμύνθηκε και στις 21/6/1913, κατέλαβε το Κιλκίς το οποίο εθεωρείτο ότι εκατοικείτο από βουλγαρόφρονες. Άλλωστε ήταν πατρίδα του τότε πρωθυπουργού της Βουλγαρίας Δάνεφ.
Ο Ελληνικός στρατός με συνεχείς νίκες, κατέλαβε σε 40 μέρες (28/7/1913), την Ανατολική Μακεδονία, τη Δυτική Θράκη εκτός της επαρχίας Διδυμοτείχου την οποίαν κατέλαβαν οι Οθωμανοί, στη διάρκεια της δίωξης των βουλγάρων από την Ανατολική Θράκη την οποίαν είχαν καταλάβει κατά 80%.
Έτσι οι βούλγαροι επέστρεψαν στα εδάφη τους.
Στο Κιλκίς η ήττα των Βουλγάρων ήταν συντριπτική και χαρακτηρίστηκε από τους ίδιους «Γκολέμα καταστρόφα», δηλαδή μεγάλη καταστροφή. Θεωρείται ότι στο Κιλκίς ετάφη η «Μεγάλη Ιδέα» της Βουλγαρίας.
Η συνθήκη του Βουκουρεστίου (28/7/1913)
Καθορίζει τα σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας. Σε χονδρές γραμμές για κατανόηση :
Ο σιδηροδρομικός σταθμός Τοξοτών (Οξιλάρ λεγότανε τότε), παραχωρήθηκε στην Ελλάδα. Ο ανατολικός τοίχος του σταθμού προεκτεινόμενος νοερώς προς βορράν περνάει ανατολικά του Λυκοδρομίου. Έτσι το τμήμα της Δυτικής Θράκης ανατολικά του Λυκοδρομίου μέχρι τον ποταμό Έβρο, με εξαίρεση την επαρχία Διδυμοτείχου, δόθηκε στη Βουλγαρία.
Στη «Βουκουρέστια» Δυτική Θράκη καλείται τώρα να επιστρέψει η Βουλγαρία. Η κατάληψη θα γινότανε μετά τις 13/8/1913, οπότε λήγει η παρουσία του ελληνικού στρατού.
Οι Οθωμανοί δεν είχαν υπογράψει καμιά συμφωνία ακόμα με τη Βουλγαρία και βοηθούν τα άτακτα σώματα, τα οποία δημιουργήθηκαν από Τούρκους, Έλληνες και Εβραίους, με σκοπό να εμποδίσουν τον τακτικό βουλγαρικό στρατό, ο οποίος κατεβαίνει να καταλάβει το αναλογούν στη Βουλγαρία τμήμα της Δυτικής Θράκης.
Οι επαναστάτες κήρυξαν την Αυτονομία της Δυτικής Θράκης, με πρωτεύουσα την Κομοτινή, με κυβέρνηση του Μεχμέτ Χαφούζ Σαλήχ εφέντη, ως πρόεδρο και μέλη τους Σουλεϊμάν Ασκερή Βέη, Ρεσίτ Βέη, Ραΐφ Βέη, τον αρχιερατικό Επίτροπο Μαρωνείας Νικηφόρο, τον αρμένιο Μ. Ταμπακιάν και τον εβραίο Γιακούπ Κασαβή.
Η κυβέρνηση είχε αντιπροσωπεία στην Αλεξανδρούπολη και πρόεδρος εκεί ήταν Έλληνας. (Πιθανή ημερομηνία κήρυξης προ της 28/8/1913).
Ενδιαφέρουσα περίοδος, 13/8/1913 έως 14/9/1913
Ο Μητροπολίτης Τραπεζούντος Χρύσανθος (γεννήθηκε στην Κομοτινή και έγινε αργότερα αρχιεπίσκοπος), συναντάται με το Στέφανο Δραγούμη, Γενικό Διοικητή Μακεδονίας, ο οποίος του προτείνει να συναντήσει τον Ελ. Βενιζέλο.
Έτσι συνοδευόμενος από τον Μητροπολίτη Κιτίου Μελέτιο Μεταξάκη, επισκέπτεται το Βενιζέλο στο Λουτράκι και του αναπτύσσει την υπόθεση της Αυτονομίας της Δυτικής Θράκης.
Ο Βενιζέλος του απαντά ότι θεωρεί το θέμα κλεισμένο και αμετάκλητη την υπαγωγή της Δυτικής Θράκης, στους Βουλγάρους, σύμφωνα με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου.
Ένα κείμενο το οποίο υπογράφεται από τον Χρύσανθο, τον Μητροπολίτη Τραπεζούντας Νικόλαο και τον Μητροπολίτη Διδυμοτείχου Φιλάρετο, γραμμένο στη γαλλική γλώσσα, απευθύνεται στις Μεγάλες Δυνάμεις. Προτείνουν η Δυτική Θράκη να ενωθεί με την Ελλάδα ή να αποτελέσει η Δυτική Θράκη, κράτος απολύτως αυτόνομο και ουδέτερο.
Από τη Ξάνθη, μια επιτροπή από τους Σουκρή πασά και Χατζή πασά πήγε στην Ευρώπη για να εργασθεί υπέρ της αυτονομίας.
Η Βουλγαρία παρακαλεί την Ελληνική Κυβέρνηση να παρατείνει την κατοχή της Δυτικής Θράκης πέραν της 13/8/1913. Η Ελλάδα αρνείται.
Επιτροπή στην Κωνσταντινούπολη
Στις 2/9/1913 η Επιτροπή Αυτονομίας, αποτελούμενη από τον Σουκρή πασά (πρόκριτο της Ξάνθης, τον βουλευτή Δεδέαγατς(Αλεξανδρούπολη) Σουλεϊμάν Βέη και τον πρόκριτο της Κομοτινής Οσμάν Ναΐλ Βέη, συνάντησαν τον Υπουργό Εξωτερικών και στέλεχος των Νεοτούρκων, Ταλάτ Βέη, ο οποίος απάντησε :
«Σας δίδω το λόγο μου ότι στη συνδιάσκεψη για την ειρήνη, θα συζητήσωμε για τις προνομίες σας. Σας προσκαλώ πάντας εις μετριοπάθειαν».
Ο Οσμάν Ναΐλ Βέης απάντησε :
«Δεν αρκούμεθα εις επίπλαστους και αορίστους φράσεις δια τας προνομίας».
Ο Ταλάτ Βέης, δευτερολόγησε :
«Εστέ βέβαιοι ότι εν τη συνδιασκέψει της ειρήνης θα χορηγηθεί πάσα ηθική αρωγή, Θεού θέλοντος να προκύψει κάτι καλό».
Ήταν μια απελπιστική συνάντηση. Η Επιτροπή επιμένει στην Αυτονομία.
Τελικά η Τουρκία υπέγραψε, στις 14/9/1913, συμφωνία με τη Βουλγαρία, με την οποία καθορίστηκαν τα Βουλγαροτουρκικά σύνορα. Έτσι η Δυτική Θράκη περιήλθε στη Βουλγαρία. Η συμφωνία προέβλεπε γενική αμνηστία και παράδοση της Δυτικής Θράκης μέχρι 12/10/1913.
Στη Δυτική Θράκη τώρα, αποσύρονται τα εθελοντικά σώματα της Αυτόνομης Κυβέρνησης και στις 2/10/1913 άρχισε η κατάληψη των εδαφών από τη Βουλγαρία.
Να τονιστεί εδώ ότι η επαρχία Διδυμοτείχου, η οποία καταλήφθηκε από τον οθωμανικό στρατό, δεν δόθηκε με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου, στη Βουλγαρία.
Το 1914 (β΄ εξάμηνο), η Βουλγαρία προκειμένου να ενταχθεί στο μπλοκ των Γερμανών, ύστερα από πίεση τους, απαιτεί την παραχώρηση από την Τουρκία της επαρχίας Διδυμοτείχου. Οι Γερμανοί πιέζουν την Τουρκία, η οποία ήδη είχε προσχωρήσει στο γερμανικό μπλοκ, να παραδώσει την επαρχία Διδυμοτείχου.
Στις 19 Ιανουαρίου 1915, έγινε η παράδοση.
Το κείμενο συμπληρώνεται με τη σημαία της Ανεξαρτησίας.
Στις 2/10/1913, μετά τη διάλυση της Ανεξάρτητης Δημοκρατίας, υψώθηκε στη Ξάνθη (πιστεύω στο ρολόι της πόλης), η σημαία της Ανεξαρτησίας.
Εξεφώνησε λόγο ο Διοικητής της Ξάνθης Νιαζή Βέης και ένας τούρκος αξιωματικός με πολιτική ενδυμασία.
(Εφημερίδα «Νέα Αλήθεια» Θεσσαλονίκης, 4/10/1913)
Η Αυτόνομη Διοίκηση Θράκης, είχε μια παρουσία ενεργό 30 ημερών (13/8/1913 ~ 14/9/1913).
Η Ξάνθη κατελήφθη στις 10/10/1913.
Έτσι έχομε θεωρητικά ύπαρξη 53 ημερών (13/8/1913 ~ 10/10/1913).
Ονόματα με τα οποία εμφανίστηκε η Αυτόνομη Δημοκρατία :
The Autonomies Government Inscription
Thrase Interallie
Makatesi Hykumet ( Προσωρινή Κυβέρνηση)
Hukumet Musteklisi (Αυτόνομη Κυβέρνηση)
Πουθενά δεν αναφέρεται ως «Τουρκική Δημοκρατία»
