Πρόσφαταο γαλλογερμανικός Τηλεοπτικός σταθμός “ARTE“ παρουσίασε μια εκπομπή με τον τίτλο/ερώτηση, “Ένας Κόσμος χωρίς Ανθρώπους;”. Η εκπομπή είχε δύο μέρη. Ένα μέρος παρουσίασε τα επιτεύγματα της επιστήμης στον τομέα της Κινητικής, Ρομποτικής, δηλαδή τεχνολογικά εξαρτήματα, πολλές φορές καλύτερα και από τα γνήσια, τα οποία εξασφαλίζουν σε άτυχους ανθρώπους, να συνεχίσουν μια “κανονική ζωή”. Ρομπότ που είναι σύντροφοι και βοηθοί ηλικιωμένων αλλά και Ρομπότ που χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση. Το δεύτερο όμως μέρος και αυτό είναι που μας εξέπληξε, αφορούσε σαν πρώτο την χρησιμοποίηση των Ρομπότ και γενικά την τεχνολογία, για το “ξετίναγμα” του εσωτερικού μας εαυτού, με μότο “όλα στην φόρα”, χωρίς να το γνωρίζουμε. Καταγραφή με κάμερες και του πιο παραμικρού μορφασμού, χειρονομίας, κίνησης κτλ, που προδίδει την ψυχική κατάσταση του ατόμου, πχ στις συνεντεύξεις, επιλογές προσωπικού και βάση αυτών να αποφαίνονται άλλοι για την καταλληλότητα για μια θέση εργασίας, πράγμα απαράδεκτο. Στην συνέχεια την παρουσίαση του Τρανσουμανισμού (Transhumanismus) και της βάσης του, του σχετικά νεοϊδρυθέντος πανεπιστημίου στο Σίλικον Βάλεϋ, το University Singularity, από τους μελλοντολόγους, Raymon Kurzweil και τον ελληνικής καταγωγής Peter Diamantis, το οποίο και αυτό είναι σημαντικό, χρηματοδοτείται από τον κολοσσό Google και την NΑΣΑ. Τα δε δίδακτρα ανέρχονται στα 25.000 δολάρια το εννεάμηνο. “Ο άνθρωπος είναι κάτι που πρέπει να ξεπεραστεί”, έλεγε ο Νίτσε῎. Ε!, αυτό λοιπόν το ξεπέρασμα, έρχεται ο Τρανσουμανισμός να πραγματώσει με την ένωση τεσσάρων επιστημών και τεχνολογιών. Της Νανοτεχνολογίας (Nanotechnology), της Βιοτεχνολογίας, Γενετικής (Biotechnology), της Πληροφοριοτεχνολογίας, (Τεχνητή Νοημοσύνη), (Infotechnology), και της Νευροεπιστήμης του εγκεφάλου (Cognition Sience Technology) (NBIC– Technology). Και για να δώσουμε μια πιο ακριβή περιγραφή του Τρανσουμανισμού μεταφράζουμε από ένα περιοδικό “Endzeit-Reporter” 25.Mai 2012 .
“Όλα ξεκίνησαν στην δεκαετία του 1980 όταν άρχισαν οι επιστήμονες Eric Drexler, Raymon Kurzweil, Marvin Minsky και Hans Moravec να προπαγανδίζουν τη Νανοτεχνολογία και την δημιουργία ενός Νανορομπότ. Ένα Νανορομπότ είναι ένα σύστημα, μεγέθους από μερικές εκατοντάδες νανόμετρα μέχρι και μερικά μικρόμετρα, έχει μια αυτόνομη ενεργειακή τροφοδότηση, ένα σύστημα επικοινωνίας και έναν κυβερνητικό υπολογιστή και έτσι μπορεί: να εξακριβώνει τις ιδιότητες του περιβάλλοντος του, να επιδράσει ενεργά στις ιδιότητες του περιβάλλοντος, να πολλαπλασιαστεί, να επιδράσει σε ζωντανά κύτταρα σαν πομπός, να βοηθήσει στην διαλεύκανση βιοχημικών διαδικασιών, να επιδιορθώσει χαλασμένα γενετικό υλικό στα κύτταρα (DNS), να ανακόψει διαδικασίες γήρατος, να επαναφέρει σε μια πριν – κατάσταση την διαδικασία γήρατος, να ανακόψει διαδικασίες στα κύτταρα, να επανεκκινήσει διαδικασίες στα κύτταρα”. Αν προσθέσουμε και τις διαδικασίες της Φόρτωσης (Uploading), που σημαίνει μεταφορά του περιεχομένου του ανθρώπινου εγκεφάλου (της αυτοσυνείδησης) σε έναν υπολογιστή, όπου ο άνθρωπος πλέον θα συνεχίζει να ζει σαν Λογισμικό, έχουμε τις βασικές έννοιες του Τρανσουμανισμού. Δημιουργία πνεύματος σε νεκρό υλικό. “Εάν θα υπήρχε σε κάθε νευρώνα του εγκέφαλου ένα Νανορομπότ, θα μπορούσε κανείς από έξω να μετρήσει, τι ακριβώς πράττουν αυτά (αν εκπέμπουν σήματα ή όχι) και να εξακριβώσει και να δηλώσει τις διαδικασίες στις μεμονωμένες συνάψεις. Έτσι θα μπορούσε να παραχθεί μια ολοκληρωμένη εικόνα του εγκέφαλου και να φορτωθεί αυτή σε έναν υπολογιστή, όπου εκεί θα συνεχίσει να εργάζεται σαν προσομοίωση. Αμφίδρομα θα μπορούσαν τα Νανορομπότ να κυβερνούν τούς νευρώνες του εγκεφάλου και έτσι να γεννούν αισθητικές εντυπώσεις ή να παράγουν συγκεκριμένες σκέψεις. Επίσης θα μπορούσαν να αποκατασταθούν συνδέσεις σε τεχνικά συστήματα επεξεργασίας πληροφοριών και αποθήκευσης που βρίσκονται στο σώμα ή έξω από αυτό ακόμα και με εγκέφαλους άλλων ανθρώπων”.
Ένα παράδειγμα: ένα φανταστικό Τσιπ (Chip), μια σμικρογραφία πχ του Curiosity που μελετάει τον Άρη, εμφυτεύεται στο σώμα του ανθρώπου και αναλύει συνεχώς την κατάσταση του, αν υπάρχει έλλειψη ή πλεόνασμα από διατροφικές ουσίες, αν πάσχει από κάτι, οπότε θα επικοινωνεί με τον έξω κόσμο, στέλνοντας σήμα με την διάγνωση και την θεραπευτική πρόταση. Άλλο παράδειγμα: οι συνάψεις των νευρώνων τού εγκέφαλου θα μπορούσαν να αλλάξουν ροπή και να συνδέονται με ολόκληρες βιβλιοθήκες όπου έχει αποθηκευτεί ψηφιακά όλη η μέχρι εκείνη την στιγμή υπάρχουσα γνώση ή μέρος αυτής. Φαντασθείτε να κουβαλάτε στον εγκέφαλό σας ένα μέρος μονάχα των βιβλιοθηκών που έχει ήδη ψηφοποιήσει η Google, πόσο μάλλον όλων των βιβλιοθηκών ανά τον κόσμο. Ένα άλλο Τσιπ θα μπορούσε να συνδεθεί με τα κέντρα της συναισθηματικής ζωής και ανάλογα με τις καταστάσεις και εξετάζοντας το άλλο πρόσωπο θα είμαστε ευτυχής για ολόκληρη την ζωή μας, επιλέγοντας τον πιο κατάλληλο σύντροφο.
Όλα αυτά ακούγονται πολύ πειστικά αλλά και φανταστικά. Πιστεύουμε ότι, ο φιλόσοφος Λαμετρί (Julian de la Mettrie), ο οποίος περιέγραψε τον άνθρωπο σαν μια τέλεια μηχανή, θα έτριβε τα μάτια του αν άκουγε για μια τέτοια συγχώνευση μηχανής και ανθρώπου. Ο δε Δαρβίνος θα απέσυρε την εξελικτική του θεωρία, όπως και ο Αριστοτέλης θα καταργούσε την δικιά του έννοια της εντελέχειας. Εμείς μένουμε έκπληκτοι και απορούμε μπρος σε μια τέτοια συγχώνευση, όπου δεν μπορεί να ξέρει κανείς πλέον, ποιανού προσταγές εκτελούνται, της μηχανής ή του ανθρώπου. Ο Τρανσουμανισμός ισχυρίζεται ότι είναι συνέχεια τού Ουμανισμού, του Ανθρωπισμού, που έχει τις ρίζες του στον Πλάτωνα με την προσπάθειά του να κάνει τους ανθρώπους καλύτερους. Αυτός όμως εξελίχθηκε μέσω του Κικέρωνα, του Πετράρκα και Έρασμο, σε ένα ιδεώδες στόχο της μόρφωσης του κόσμου πάνω στην βάση της ελληνορωμαϊκής κουλτούρας. Οι Γερμανοί κλασικοί όπως ο Χέρντερ, Σίλερ, Γκαίτε, Χούμπολντ κ.α. βλέπανε την εξέλιξη του Ανθρωπισμού σαν τον τελικό στόχο της ανάπτυξης του ανθρώπινου είδους. Ελληνική γλώσσα, λατινική γλώσσα, το ιδεώδες αυτών των πολιτισμών, αλλά και την ισότητα και κατάργηση της σκλαβιάς. Ο άνθρωπος να γίνει επιτέλους άνθρωπος. Δύσκολα αυτά τα ιδεώδη του Ουμανισμού μπορούν να συγκριθούν με τα ιδεώδη του Τρανσουμανισμού. Αυτός υποστηρίζει ότι η μόνη εγγύηση για να μπορέσει ο άνθρωπος να επιβιώσει στο μέλλον είναι ότι αυτός πρέπει να γίνει βιονικός, διαφορετικά είναι χαμένος. Οπότε φαίνεται ότι ο νέος άνθρωπος μοιάζει τον Υπεράνθρωπο του Νίτσε, αλλά μονάχα φαίνεται. Διότι ο Νίτσε αφού αποφανθεί ότι ο “Θεός είναι νεκρός”, τότε ανακήρυξε τον Υπεράνθρωπο σαν τον επόμενο κυρίαρχο τού κόσμου. Παρόλα αυτά όμως, αυτός μένει δεμένος με την φύση. “Θέλετε να ανεβείτε πολύ ψιλά, τότε χρησιμοποιήστε τα δικά σας πόδια”. Ο Υπεράνθρωπος του Τρανσουμανισμού δεν έχει τίποτε το κοινό με τον Υπεράνθρωπο του Νίτσε, εκτός του ότι και αυτός καταδικάζει τον μη βιονικό άνθρωπο να πάρει την θέση του πιθήκου.
Ο άνθρωπος θα γίνει αποδοτικότερος, λέει ο Τρανσουμανισμός. Αλλά για ποιόν; Ο Μαρξ ανέλυσε το καπιταλιστικό σύστημα και βρήκε ότι ο εργάτης δουλεύει διπλάσιο χρόνο από ότι χρειάζεται για να αναπαραχθεί. Αν πολλαπλασιαστεί αυτή η απόδοση θα έχει μια καλύτερη ζωή; μάλλον όχι, αν δούμε τι γίνεται σήμερα στον κόσμο των υπερπλουσίων, πλουσίων, καλώς εχόντων, φτωχών και πεινασμένων. Επίσης τι γίνεται με τον έλεγχο των βιονικών “ανθρώπων”. Ο “Μεγάλος Αδελφός” του Όργουελ, είναι ήδη πραγματικότητα, ποιος ξέρει που θα μπορούσε να οδηγήσει ο Τρανσουμανισμός και σε τι κοινωνικές δομές. Έχουμε δει αρκετά κινηματογραφικά έργα επιστημονικής φαντασίας, όπου υπάρχουν κάτι “κέντρα εξουσίας” των ανθρώπων με την δύναμη της τεχνολογίας. Η διαβεβαίωση ότι ο βιονικός άνθρωπος θα είναι μια ελεύθερη επιλογή, δεν μειώνει τον φόβο μιας νέας ταξικής κοινωνίας, χειρότερης από της σημερινής. Ακούγοντας μερικούς επιστήμονες του πανεπιστημίου Singularity αποκτάς την εντύπωση ότι όλα είναι δυνατά, με πρώτο στόχο την αντιγραφή του ανθρώπινου όντος σε ένα βιονικό σύμπλεγμα από φύση και τέχνη. Όπως υπολογίζουν, σε 20 με 30 χρόνια από σήμερα, αυτά θα γίνουν πραγματικότητα. Δεν έχουμε αντίρρηση με τον στόχο του Τρανσουμανισμού να λύσει τα προβλήματα της φτώχειας και των κλιματολογικών αλλαγών με την τεχνολογία όπως ισχυρίζεται. Αλλά μερικές έννοιες που τον συνοδεύουν, όπως Ευγενισμός, Υπεράνθρωπος, Υπερευφυΐα, ανώτερα όντα, δίνουν μια ιδεολογική χροιά, που τον τοποθετούν στην γειτονιά τού φασισμού. Αυτές οι τρομερές προεξοχές μπορούν με τον χρόνο να καταργήσουν οτιδήποτε ανθρώπινο και φυσικό υπάρχει. Δεν θα θέλαμε να κάνουμε ένα αντίστοιχο βήμα, όπως το είχε κάνει ο μεγάλος φιλόσοφος Λούκατς (Georg Lukacs, Η καταστροφή του Λόγου), ο οποίος έβλεπε τις ρίζες του φασισμού στον Φρίντριχ Νίτσε, πράγμα που είχε προκαλέσει την έντονη διαμαρτυρία του επίσης μεγάλου φιλοσόφου Αντόρνο (Th. W. Adorno), και να θεματοποιήσουμε αυτές τις δυνατότητες εξέλιξης της τρανσουμανιστικής ιδεολογίας. Γιατί ο φασισμός δεν χρειάζεται καν ιδεολογία, βασίζεται αποκλειστικά στην βία και φυσική εξόντωση των αντιπάλων του. Είναι μάλλον μια νέα θρησκεία που βασίζεται ναι μεν στα επιτεύγματα της επιστήμης, αλλά στην συνέχεια την ιδεοποιεί σε έναν τέτοιο βαθμό, που την μετατρέπει σε μια υπερβατική, κι έτσι την καταντά μυστικιστική “επιστήμη”. Σαν θρησκεία δε, βρίσκεται στο άλλο άκρο του Βουδισμού, γιατί αυτός φθάνει στο Νιρβάνα με την πλήρη εκκένωση του Εγώ από τα επίγεια, η νέα θρησκεία με τον “εμπλουτισμό” του Εγώ με εξωτερική τεχνολογία, με οτιδήποτε επίγειο είναι δυνατό να ενσωματωθεί σ αυτό μέσω των προσαρμοσμένων BNIC-Τεχνολογιών.
Τέλος, το πανάρχαιο ζήτημα του χωρισμού του πνεύματος (ψυχής) από το σώμα, όπως το γνωρίζουμε από τον Πλάτωνα, ξαναέρχεται στην επιφάνεια. Αφού δεν είναι δυνατό να απομονωθεί από το υλικό, αυτό που ονομάζουμε πνεύμα, το εμφυσούν και μάλιστα σε νεκρό υλικό, σε μηχανές, με την έννοια του Uplooading, οπότε μπορεί κανείς να τούς παρουσιάσει και σαν τούς Μάγους του Νίτσε, πού πλανούν και παραπλανούν τον κόσμο. Μάγε “εσύ πλανάς, εσύ κάλπικε, λεπτέ, σε άγνωστες επιθυμίες και ζούγκλες, και αλίμονο αν τέτοιοι ξαναμιλήσουν για την αλήθεια. Αλίμονο σε όλα τα ελεύθερα πνεύματα, τα οποία δεν προφυλάσσονται από τέτοιους Μάγους. Τέρμα με την ελευθερία τους. Εσύ (Μάγε) διδάσκεις και παρασύρεις πίσω στις φυλακές”.
Ζαρατούστρας Σ. 375.
Κώστας Γεκτίδης
