«Στα σκαριά» ο νέος Ποινικός Κώδικας

Σαρωτικές αλλαγές. Εισάγεται το «τραγικό ηθικό δίλημμα» ως αυτοτελής λόγος ατιμωρησίας

Τι προβλέπει ο νέος Ποινικός Κώδικας που τέθηκε από τον υπουργό Δικαιοσύνης σε δημόσιο διάλογο μακράς πνοής

Σε δημόσιο διάλογο μακράς πνοής έδωσε ο υπουργός Δικαιοσύνης Μιλτιάδης Παπαϊωάννου το σχέδιο του νέου Ποινικού Κώδικα, που συντάχθηκε από ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή. Στο σχέδιο αυτό προβλέπονται ριζικές αλλαγές στον ισχύοντα εδώ και 61 χρόνια Ποινικό Κώδικα, ο οποίος στο μεσοδιάστημα των ετών αυτών δέχθηκε πολλαπλές τροποποιήσεις.
Σαρωτικές αλλαγές στον χάρτη του Ποινικού Δικαίου που φέρνουν διαφορετική αντιμετώπιση ακόμη και σε κρίσιμα ζητήματα, τα οποία συνδέονται με τον πυρήνα της ανθρώπινης ζωής και την ευθανασία, φέρνει ο νέος Ποινικός Κώδικας.
Το επιστημονικό έργο των μελών της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής παρουσιάστηκε την προηγούμενη εβδομάδα στο υπουργείο Δικαιοσύνης από την πρόεδρό της, καθηγήτρια Ποινικού Δικαίου Ελισάβετ Συμεωνίδου-Καστανίδου, παρουσία του Μ. Παπαϊωάννου, της προέδρου του Αρείου Πάγου Ρένας Ασημακοπούλου, του ανώτατου εισαγγελέα Ι. Τέντε, του προέδρου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων Χ. Αθανασίου, του προέδρου της Ένωσης Εισαγγελέων Ελλάδος Ρ. Παπαδάκη, καθώς και εκπροσώπων του δικαστικού και νομικού κόσμου.
Για πρώτη φορά στον νέο Ποινικό Κώδικα προτείνεται να εισαχθεί ως αυτοτελής λόγος ατιμωρησίας το λεγόμενο «τραγικό ηθικό δίλημμα», που αφορά κυρίως υποθέσεις όπως η ευθανασία.

Τι προβλέπει ο νέος Ποινικός Κώδικας
Σύμφωνα με την κ. Συμεωνίδου-Καστανίδου, με το σχέδιο του νέου Ποινικού Κώδικα:
1) Καταργείται η διάκριση μεταξύ φυλάκισης και κάθειρξης, και προβλέπεται, πλέον, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, ενιαία ποινή φυλάκισης. Τα ισόβια μπορούν πλέον να μην είναι μονόδρομος για τα δικαστήρια αν δεν αναγνωριστούν ελαφρυντικά στο δράστη (σε περιπτώσεις βαρέων αδικημάτων, όπως ανθρωποκτονίες, απάτη σε βάρος του δημοσίου κ.λπ.), αλλά να επιβάλλεται διαζευκτικά φυλάκιση από 15 – 20 έτη. Σε κάθε άλλη περίπτωση, η φυλάκιση που απειλείται για τα κακουργήματα κυμαίνεται από 5 – 15 έτη (ενώ μέχρι σήμερα η ανώτατη είναι 20 χρόνια) και για τα πλημμελήματα κυμαίνεται από 1 μήνα έως 5 έτη.
2) Καταργείται το μέτρο της μετατροπής της ποινής σε χρηματική.
3) Καταργείται από τις παρεπόμενες ποινές η αποστέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων και παραμένει σε ισχύ η αποστέρηση θέσεων και αξιωμάτων, η απαγόρευση άσκησης επαγγέλματος, η δημοσίευση καταδικαστικής απόφασης και η δήμευση, ενώ προστίθεται ως παρεπόμενη ποινή και η αφαίρεση άδειας οδήγησης ή εκμετάλλευσης μεταφορικού μέσου.
4) Καταργούνται τα πταίσματα από την κατηγορία των εγκλημάτων, τα οποία πλέον διακρίνονται μόνο σε κακουργήματα και πλημμελήματα, ανάλογα με την απειλούμενη γι’ αυτά ποινή. Για υγειονομικές παραβάσεις, πολεοδομικές παραβάσεις κ.λπ., θα προβλέπονται διοικητικές κυρώσεις, με αποτέλεσμα την αποσυμφόρηση μεγάλου όγκου υποθέσεων από τα δικαστήρια.
5) Διευρύνονται τα τοπικά όρια ισχύος των ελληνικών ποινικών νόμων, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες που έχουν προκύψει από την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Έτσι, ορίζεται ότι στις περιπτώσεις που η πράξη τελείται μέσω διαδικτύου ή άλλου μέσου επικοινωνίας, τόπος τέλεσης θεωρείται και η Ελλάδα, εφόσον στο έδαφός της παρέχεται πρόσβαση στα συγκεκριμένα μέσα, με αποτέλεσμα οι ελληνικοί ποινικοί νόμοι να εφαρμόζονται σε όλες αυτές τις πράξεις.
6) Στα εγκλήματα κατά της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας, τιμωρείται για πρώτη φορά ο γιατρός ο οποίος κατά τη διάρκεια προγεννητικού ελέγχου, μετά την εικοστή εβδομάδα της κύησης, δεν διαγιγνώσκει από αμέλειά του σοβαρή ανωμαλία του εμβρύου που επάγεται τη γέννηση παθολογικού νεογνού, εφόσον η πάθηση αυτή εμφανισθεί στο νεογνό.
7) Διευρύνεται σημαντικά η έννοια των «οικείων». Στην έννοια των «οικείων» δεν περιλαμβάνονται πλέον μόνο οι συγγενείς με τους οποίους υπάρχουν δεσμοί αίματος, αλλά περιλαμβάνονται και τα μέλη της λεγόμενης «κοινωνικής» οικογένειας, καθώς με τον τρόπο αυτό καλύπτονται οι υιοθεσίες κ.λπ.
8) Παρέχεται στο δικαστήριο η δυνατότητα να επιβάλει μειωμένη ποινή στον ηθικό αυτουργό, μολονότι ορίζεται ότι κατά κανόνα τιμωρείται και αυτός με την ποινή του αυτουργού.
9) Διευρύνεται ο κατάλογος των ελαφρυντικών περιστάσεων και προβλέπονται πλέον ρητά ως ελαφρυντικές περιστάσεις το ότι ο δράστης ωθήθηκε στην πράξη του από την ανάγκη εξεύρεσης εξαρτησιογόνων ουσιών ή διατελώντας υπό την επίδραση αυτών όντας εξαρτημένος, το ότι παραδόθηκε μόνος του αν και θα μπορούσε να διαφύγει, το ότι διευκόλυνε ουσιωδώς την εξιχνίαση του εγκλήματος και το ότι συμπεριφέρθηκε καλά για σχετικά μεγάλο διάστημα μετά την πράξη του, ακόμα και κατά την έκτιση της ποινής του.