Η Τουρκία ανέλαβε πριν λίγες ημέρες και για τους έξηεπόμενους μήνες την εναλλασσόμενη προεδρία του Συμβουλίου της Ευρώπης, .Παράλληλα η Κωνσταντινούπολησυνεχίζει τηνεπιτυχή παρέμβασή της, ως ΠολιτιστικήΠρωτεύουσα της Ευρώπης. Παρά την συμμετοχή της σε παρόμοιους θεσμούςευρωπαϊκής«εμπνευσης», η χώρα έλαβε για μια ακόμη φορά «κακούς βαθμούς» από τηνΚομισιόν.Αρχές Νοεμβρίου, στην τελευταία έκθεση προόδου για την ενταξιακή τηςπορεία, ηΕΕ έκρινε ότι η Τουρκία έχει πολλά ακόμα να κάνει προτού γίνει κάποτεδεκτή στοκλαμπ των Βρυξελών. Το θέμα προκάλεσε σοκ στην Άγκυρα.
Η Τουρκία είναι ενταγμένη στο Συμβούλιο της Ευρώπης από τηνίδρυσή του το 1949. Δέκα χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 1959, υπέβαλλε την αίτησή της στιςΒρυξέλλες για καθεστώςσύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Έκτοτε παραμένει υποψήφια προς ένταξη χώρα επί 51 χρόνια. Πρόκειται για διεθνές πολιτικόαξιοπερίεργο.
Η Τουρκία είναι το αρχαιότερο «αντεπιστέλλον μέλος» της ΕΕ..Πολλές από τις χώρες πού υπήρξαν κάποτε, η δεν ήταν ποτέ συνυποψήφιέςτης,είναι σήμερα πλήρη μέλη της Ένωσης. «Η Τουρκία θυμίζει την γεροντοκόρηπουέμεινε στο ράφι, βλέποντας τις μικρότερες αδελφές της να παντρεύονται»,έγραψεένας Άγγλος δημοσιογράφος.
Μεταξύ άλλων, ένα από τα κεφαλαιώδη ζητήματα που η Κομισιόνυπογραμμίζει στην τελευταία έκθεσή της είναι η υστέρηση της Τουρκίαςστο θέματων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αν και η Άγκυρα επί κυβερνήσεως Μεντερές το1954έχει επικυρώσει τηνσυνθήκη τουΣυμβουλίου της Ευρώπης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, (άλλο αξιοπερίεργο αυτό), η έκθεση τηςΚομισιόν θεωρεί το ζήτημαανοιχτό και απαιτεί την θεραπεία του.
Υπάρχει ένα αξίωμα μεταξύ των τεχνοκρατών στις Βρυξέλες πουτα λέει όλα:. «Όσα περισσότεραζητάει ηΕΕ από την Τουρκία, τόσα περισσότερα απομένει να γίνουν».
Ο μελετητής που θα εντρυφήσει στο ατέρμον και ατελέσφοροεισέτι περιβάλλον των διαπραγματευτικής διαδικασίας θα διαπιστώσει ότι η Κεμαλική Τουρκία επεδίωκεμια α λα καρτπροσχώρηση που δεν θα ανέτρεπε τις ιδιόρρυθμες πολιτικές, ιδεολογικέςκαικοινωνικές δομές της. Η Ευρώπη «προϊόντουχριστιανισμού, του ρωμαϊκού νόμου και του ελληνικού ανθρωπισμού» κατάτον άλλοτεΠρόεδρο της Κομισιόν Ζακ Ντελόρ, αντιμετώπισε με άκρα επιφύλαξη την Τουρκία: Παραχώρησε στον ανατολίτη «ικέτη» ένα στασίδι αναμονήςμπροστά στην πόρτα της. Και τον άφησε εκεί να ξεροσταλιάζει επί μισόναιώνα.
Πράγματι η Συμφωνία Σύνδεσης που ενεργοποιήθηκε το1964, δεν δέσμευεσε τίποτα απολύτως τηνΕΕ . Αντιθέτως έθετε στην Άγκυρα σχεδόν αξεπέραστες μεταρρυθμιστικές προϋποθέσεις ένταξης, όπωςτα ανθρώπιναδικαιώματα και οι αλλαγές στα εκάστοτε Τουρκικά συντάγματα, όλα προϊόν στρατιωτικών πραξικοπημάτων. Ταγεγονότα πουακολούθησαν μεταξύ 1970-2001, δικαίωσαν τους ευρωπαϊκούς ενδοιασμούς., Η απόλυτη συμμετοχήτου στρατούστην διακυβέρνηση της χώρας, η εισβολή στην Κύπρο, τα αλλεπάλληλαπραξικοπήματα, οι διακρίσεις εις βάρος των μειονοτήτων, η απόπειραδολοφονίαςτου Πάπα, τα προβλήματα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το Κουρδικό, ηκαταστολήτου προοδευτικού κινήματος, οι πολιτικές δολοφονίες, τα βασανιστήριακαι οιαπόπειρες τετελεσμένων στο Αιγαίο άλλαξαν την κατάσταση. Οι συνομιλίεςδιακόπηκανεπανειλημμένα, οι σχέσεις Τουρκίας – ΕΕ οξύνθηκαν και δενομαλοποιήθηκαν παράπολύ αργότερα, σχεδόν στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Ουσιαστικά όμως μετά την ανάληψη της ηγεσίας της χώρας απότο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης το 2002. Τότε πράγματι θεωρήθηκε ότιηΤουρκία παρά την φιλοισλαμιστική ρητορική της, απέκτησε δυτικότροπηπολιτικήαξιοπιστία, αξιόπιστο μεταρρυθμιστικό βηματισμό, ειλικρινείςδημοκρατικούςοραματισμούς, εντυπωσιακήγεωπολιτική βαρύτητα, ιδίως όμως τους πλέον εντυπωσιακούς οικονομικούς δείκτεςτης νεώτερηςιστορίας της.
Τα τελευταία 51 χρόνια, όλοι οι Πρωθυπουργοί, οι Πρόεδροι και οι επιφανείς πολιτικοίτης Τουρκίαςπέρασαν και ξαναπέρασαν απότα όργανατης ΕΕ εκλιπαρώντας τηνένταξη τηςχώρας τους στην ΕΕ. Δενπέτυχαν τίποτακαι επέστρεψαν μεάδεια χέρια στηνΆγκυρα. Τώρα ήρθε η σειρά του κ. Ερντογάν, του πλέον αυθεντικούμετριοπαθούςμεταρρυθμιστή κι εκσυγχρονιστή της Τουρκίας από την εποχή του ΜουσταφάΚεμάλ..Που έχει άλλο κύρος από τους προκατόχους του διαφορετικά επιχειρήματαστοχαρτοφυλάκιο του, καιπερισσότερα βέληστην φαρέτρα του. Και παρά τις υποβόσκουσες φοβικές εμμονές της Ευρώπης, είναι πολύ πιθανόν – καιδίκαιο- ότι θα τακαταφέρει.
ΧΡΙΣΤΟΣ Κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ*
*Δημοσιογράφος -Συγγραφέας με ειδίκευση σε θέματα Τουρκίας
