Οι κινηματογράφοι της Ξάνθης

Όταν ο κινηματογράφος «Ηλύσια» πουλήθηκε το 1978 από τους απογόνους του Βίκτωρα Φερναντέζ στην Αικατερίνη Φιλιππίδου, μάθαμε από τη συμβολαιογραφική πράξη ότι η αίθουσα αγοράσθηκε το 1911 από κάποιον Οθωμανό. Τίποτε άλλο.Φαίνεται ότι η ύπαρξη των «Ηλυσίων», δεν γνωρίζουμε το όνομά τους στην περίοδο της Οθωμανικής εποχής, ήταν ανεπαρκής στην εξυπηρέτηση των πολιτών της Ξάνθης.Έτσι μια νέα αίθουσα κτίζεται και λειτουργεί το πρώτο εξάμηνο του 1912. Η σημερινή αίθουσα του κινηματογράφου «Ολύμπια» ήταν την εποχή εκείνη ένα οικόπεδο το οποίο ανήκε στην Ασπασία σύζυγο του Ι. Ορφανίδη. Ο Μιχαήλ Κανέτσος στο οικόπεδο αυτό ανήγειρε το σημερινό κτίσμα του κινηματογράφου «Ολύμπια». Έτσι στην εποχή της Οθωμανικής κυριαρχίας η Ξάνθη διαθέτει δύο κινηματογράφους. Να σημειωθεί ότι το οικοδόμημα μεταβιβάστηκε αργότερα από την Ασπασία Ορφανίδου η οποία παντρεύτηκε τον Σοφοκλή Αρσενάκη, απόγονος των οποίων ήταν ο Ρωμύλος Αρσενάκης, ο οποίος πέθανε πρόσφατα.Η αίθουσα μέχρι το 1946 είχε την επωνυμία «Πάνθεον». Αλλά ας αφήσουμε να μιλήσει το κείμενο το οποίο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Μακεδονία» στις 3 Ιουνίου 1912…«Είναι πανθομολουγούμενον, ότι οι Έλληνες της Μακεδονίας, όπως και πάντες οι Έλληνες διακρίνονται δια το εμπορικόν τους δαιμόνιον και είναι αναντίρρητον, ότι την εμπορική κυριότητα τόσον εν Μακεδονία, όσον και εν ολοκλήρω τη Αυτοκρατορία εκπροσωπεί ο Ελληνισμός.Εν τούτοις η ελληνική επιχειρηματικότης δεν έκαμε την πρόοδον εκείνην, την οποίαν το παρθένον σχετικώς έδαφος των χωρών μας επιδέχεται. Τούτο βεβαίως οφείλεται εις την έλλειψιν πραγματικού κράτους. Κράτος δεν υφίστατο και αν τώρα κάπως υφίσταται δεν εμπνέει όμως την μεγαλυτέραν εμπιστοσύνης εις το κεφάλαιον. Ο κεφαλαιούχος δεν εκτείνει τα κεφάλαιά του εις έδαφος κλονιζόμενον.Εξ ίσου όμως οφείλεται και εις την μη επαρκή αντίληψιν των καλών του συνεταιρισμού. Η ιδέα του συνεταιρισμού δεν ενέπνεε πολύ θάρρος εις όλους μεν τους Έλληνας, μάλιστα δε εις τους Μακεδόνας.Ένεκα τούτου πολλαί εν τη Αυτοκρατορία κολοσσιαίαι επιχειρήσεις, πλείσται δε εις την Μακεδονίαν περιήλθον εις χείρας ξένων εταιρειών…Ευτυχώς όμως εσχάτως ήρχισε η ιδέα του συνεταιρισμού να ευρίσκη έδαφος μεταξύ των Ελλήνων κεφαλαιούχων. Μία εκ των απαρχών τούτων βλέπομεν και εν Ξάνθη.Η Ξάνθη απέκτησε κινηματογράφον, τον οποίον δεν έχει, ούτε η Πρωτεύουσα.Ο κινηματογράφος – χρειάζεται να το είπωμεν; – είναι επιχείρησις πρωτίστης τάξεως, διότι ο κινηματογράφος, ως θέατρον αν μη ακόμη του παρόντος τουλάχιστον του προσεχεστάτου μέλλοντος, έχει μέλλον ευρύτατον.Βλέπετε τους κινηματογράφους της πόλεώς μας, των οποίων δυστυχώς οι πλείστοι ευρίσκονται εις χείρας ξένων. Είναι νομισματοκοπεία. Εις την Ξάνθην μία εταιρεία κατώρθωσε να ιδρύση ένα τοιούτον νομισματοκοπείον. Μιχαήλ Κανέτσος και Σία, είναι το όνομα της εταιρείας ταύτης, ήτις εις κεντρικώτατον μέρος της πόλεως ενοικίασε ευρύτατον οικόπεδον ανήκον εις την Κατ. Ι. Ορφανίδου, επί τούτου δε ανήγειρε μεγαλοπρεπές οικοδόμημα, παλάτι σωστό. Με εσωτερικάς διαστάσεις 28Χ11 μέτρων, με ευρύχωρον αίθουσαν αναμονής, με ανεμιστήρας πλέον ή επαρκείς, με πλήρη και τελείαν ηλεκτρικήν εγκατάστασιν. Η αίθουσα περιλαμβάνει ανέτως εις καθίσματα τελειοτάτου και ειδικού συστήματος υπερεξακοσίας θέσεις, όλας αμφιθετρικώς κειμένας.Πλούτος, καλαισθησία, άνεσις είνε αι τρεις λέξεις που χαρακτηρίζουν την λαμπράν αίθουσαν. Η εταιρεία έφερε διπλήν κινητήριον μηχανήν δυνάμεως 20 ίππων και ηλεκτρικήν μηχανήν (δυναμό) 114 αμπέρ, με φωτεινήν προβολήν επί οθόνης 80 τετραγωνικών μέτρων, συνεβλήθη δε εγκαίρως με τους μεταλυτέρους ταινιοεκδοτικούς οίκους της Ευρώπης.Τοιούτος ο κινηματογράφος της Ξάνθης που αρχίζει τας εργασίας του εντός της εβδομάδος ταύτης, και που θα δώση εις μεν την Ξάνθην μίαν νόταν ευρωπαϊκής πόλεως και μίαν διασκέδασιν λαμπράν, εις δε τους εκμεταλλευτάς κέρδη λαμπρά. Ιδού τι κάμνει ο συνεταιρισμός.Μήπως εις την πόλιν μας δεν ηδύναντο να σχηματισθούν εταιρείαι, τουλάχιστον προς εκμετάλλευσιν του κινηματογράφου; Ας ευχηθώμεν όπως η ιδέα του συνεταιρισμού, ο οποίος παντού του κόσμου θαυματουργεί, κατακτήση έδαφος μεταξύ των κεφαλαιούχων μας της Μακεδονίας…»Θωμάς ΕξάρχουΞάνθη 22-2-2010