Πατάτα, ο στρύχνος ο κονδυλόρριζος, γνωστή και ως”γεώμηλο”, είναι φυτό που ανήκει στην οικογένεια Σολανίδες(Solanaceae). Περιέχει άμυλο, είναι πλούσια σε υδατάνθρακες και μεγάληςθρεπτικής αξίας.
Η θρεπτική αξία τηςπατάτας
Eίναι φυτό ιθαγενές των υψιπέδων του Mεξικού, του Περού, τηςXιλής και της Kολομβίας, περιοχές όπου ζούσαν Iνδιάνοι, Ίνκας, Aζτέκοι.Μεταφέρθηκε από την Νότιο Αμερική στηνΙσπανία και από εκεί γρήγορα επεκτάθηκε σεολόκληρη την Ευρώπη.
Η ιστορία της πατάταςστην Ελλάδα
Στον ελλαδικό χώρο η πατάτα ήταν γνωστή στα Ιόνια νησιά πριναπό την επανάσταση του ’21. Στην Κέρκυραφαίνεται ότι η πρώτη καλλιέργεια έγινε το 1800. Στο νέο ελληνικό κράτοςηπατάτα εισήχθη ως καλλιέργεια και τροφή χάρη στο τεράστιο ενδιαφέροντουκυβερνήτη Καποδίστρια για τον εκσυγχρονισμό της γεωργίας. Στην αρχήκαλλιεργήθηκε σε περιορισμένη κλίμακα, πειραματικά, στην περιοχή τηςΤίρυνθας.Λέγεται μάλιστα ότι ο Ιωάννης Καποδίστριας λόγω της επιφυλακτικότηταςτωνΕλλήνων προς το νέο τρόφιμο τις κλείδωνε σε αποθήκες τις οποίεςεσκεμμένα άφηνεαφύλακτες την νύχτα, ώστε να μπορεί ο λαός να τις κλέψει νομίζοντάς ότιείναιπολύτιμες.
Η ιστορία της πατάταςανά τον κόσμο
Σύμφωνα με τους ιστορικούς, οι ιθαγενείς Αμερικανοί, πουζούσαν στην οροσειρά των Άνδεων, γνώριζαν την πατάτα περίπου 4.000χρόνια πρινο γευστικός αυτός βολβός ξετρελάνει τους Ευρωπαίους. Την αποκαλούσαν μεδιάφοραονόματα και σε ορισμένες, μάλιστα, περιοχές αποτελούσε βασικό συστατικότηςκαθημερινής διατροφής τους.
Σύμφωνα με έναν δημοφιλή θρύλο, ο πρώτος που εισήγαγε τηνπατάτα στην Ευρώπη ήταν ο σερ Γουόλτερ Ράλεϊ, χρηματοδότης πολλώνυπερατλαντικών αποστολών. Λέγεται, μάλιστα, ότι ο ίδιος είχε φυτέψειτην πρώτηπατάτα στο κτήμα του, στην πόλη Κορν της Ιρλανδίας. Ωστόσο, δεν υπάρχεικαμίαγραπτή απόδειξη που να επαληθεύει τη θεωρία αυτή.
Πιο τεκμηριωμένη ιστορικά είναι η θεωρία που θέλει ωςπρωτοπόρο τον σερ Φράνσις Ντρέικ. Σύμφωνα με αυτή, ο Ντρέικ,επιστρέφοντας το1586 στην Αγγλία, έπειτα από μία μάχη με τους Ισπανούς στην Καραϊβική,έκανεμια στάση στην Κολομβία για προμήθειες. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνοντανκαπνός καιπατάτες.
Κατά μια τρίτη θεωρία, ο πρώτος βολβός πατάτας ξεβράστηκεστις ακτές της Ιρλανδίας, μαζί με τα συντρίμμια της Ισπανικής Αρμάδας,το 1588.
Ανεξαρτήτου προελεύσεως, η πατάτα προσέλκυσε από την πρώτηστιγμή το ενδιαφέρον των αγροτών, που διαπίστωσαν ότι η καλλιέργειά τηςήτανπολύ ευκολότερη και παρείχε πολύ μεγαλύτερη σοδειά απ’ ότι το σιτάρικαι ηβρόμη. Μέχρι το 1650 είχε κυριαρχήσει στη διατροφή των Ιρλανδών καιείχεαντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό τις καλλιέργειες σίτου. Οι ιρλανδοίάποικοι ήτανκαι οι πρώτοι που καλλιέργησαν την πατάτα στη Βόρεια Αμερική, στηνπεριοχήΛόντοντερι του Νιου Χαμσάιρ, το 1719.
Έως το τέλος του 18ου αιώνα, το νέο προϊόν είχε γίνειιδιαίτερα δημοφιλές και στη Γαλλία, με την υποστήριξη του ΑντουάνΟγκίστΠαρμαντιέ, ενός από τους αυλικούς του βασιλιά Λουδοβίκου του 15ου. Πιοεπιφυλακτικοί, οι Ρώσοι, αρχικώς αποκαλούσαν τις πατάτες (γεώμηλα) ως«τα μήλατου διαβόλου», πιθανότατα εξαιτίας του γεγονότος ότι αναπτύσσονταν κάτωαπό τηνεπιφάνεια της γης.
Είναι ευρύτατα διαδεδομένη στην Ελλάδα και τρώγεται ωςβασικό τρόφιμο. Η παραγωγή πατάτας ήταν πολύ σημαντική, ιδιαίτερα σταδύσκολαχρόνια των Παγκοσμίων πολέμων, αφού έθρεψε και κράτησε ζωντανούςπολλούςανθρώπους. Ευδοκιμεί καλύτερα σε δροσερό, υγρό κλίμα.
Η σύσταση
Η πατάτα περιέχει σημαντικές ποσότητες σύνθετωνυδατανθράκων. Οι υδατάνθρακες της πατάτας διασπώνται πάρα πολύ αργά σεαπλέςζαχαρούχες ουσίες, που εισέρχονται στο αίμα. Μια πατάτα μετρίουμεγέθουςπεριέχει περίπου το 50% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης ΒιταμίνηςC. Μιαψητή πατάτα μαζί με τη φλοίδα της περιέχει περίπου 1137 μg καλίου,κάπου το 1/3της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης που χρειάζεται ο οργανισμός για ναλειτουργήσει φυσιολογικά. Περιέχει σχεδόν διπλάσια ποσότητα απ’ ότι μια μέσουμεγέθους μπανάνα.Η θερμιδική της αξία βραστή ή ψητή είναι 90kcal περίπου τα 100γρ.Αν όμως τηγανιστεί,ρουφάει αρκετόλάδι, με αποτέλεσμα ηθερμιδική της αξία ναδιπλασιάζεται ή να τριπλασιάζεται.
Η φλοίδα
Καταναλώνετέ την πατάτα με την φλοίδα, όσο γίνεται, αφούπροηγουμένως την έχετε πλύνει, σχολαστικά τρίβοντάς την μεμια μαλακήβούρτσα. Μπορείτε να συνοδεύσετε τα ψητά κρέατα όπως μπιφτέκια,μπριζόλες,κοτόπουλο. Η φλοίδατης πατάτας με ταμοναδικά συστατικά της, βοηθά στο να απορροφηθούν πολλά ζημιογόνα γιατονοργανισμό χημικά. Η φλοίδα της πατάτας επίσης περιέχει το συστατικόχλωρογενικόοξύ που σύμφωνα με έρευνες επιστημόνων του Πανεπιστημίου ΜΑΙΝΕ στοONORO, έχειαποδειχθεί ότι διαθέτει αντικαρκινικές ιδιότητες.
Καθάρισμα-Βράσιμο
Αν έχετε στη συνήθεια να “καθαρίζετε” πατάτες ώρες πριν τιςμαγειρέψετε, και να τις κρατάτε σε νερό, για να μη μαυρίσουν, θα έχουνβέβαιατην όψη της φρέσκιας, αλλά το νερό, τους αφαίρεσε ήδη ένα μέρος των πολύτιμωνσυστατικών τους. Τοχειρότερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε, είναι να βράσετε την πατάτακαι να απορρίψετετο νερό που έβρασε. Η βιταμίνη C και μερικές ακόμα βιταμίνες Β“ξεπλένονται”στο νερό. Υπολογίζεται ότι μια βρασμένηπατάτα, χάνει την μισήποσότητα τηςβιταμίνης C και Β, και χάνει επίσης και το 40% του καλίου που περιείχε.
Η διατήρηση της πατάτας πρέπει να γίνεται αποφεύγοντας τηνπολύ χαμηλή θερμοκρασία, σε θερμοκρασίες όχι όμως υψηλότερες από 8 οCέως 12οC,σε αποθήκες που αερίζονται και προστατεύονται από το φως, για τιςπατάτες πουπροορίζονται για την κατανάλωση.
Πρέπει νααποφεύγονται και να προβλέπονται:
Η εκβλάστηση τηςπατάτας που προορίζεται για κατανάλωση διότι δίνει άσχημη γεύση και ηέκθεσή τηςπατάτας στο κρύο την μαυρίζει γιατί αλλοιώνεται.
Σαν μέσα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για την διατήρησητης πατάτας είναι: η φορματίνη, θεϊκός ανυδρίτης, ασβέστης.
Η περιεκτικότητα σε βιταμίνη C αναφέρεται για τις πατάτεςπου μόλις έχουν κοπεί με την αποθήκευση έπειτα από 6 μήνες ηπεριεκτικότηταπέφτει στα 8 mg. Όσον αφορά τους συντελεστές, οι πρώιμες ποικιλίεςείναι πιοπλούσιες σε αζωτούχες δόσεις και πιο φτωχές σε πρωτεΐνες και άμυλο. Οιβιομηχανικές ποικιλίες οφείλουν να είναι πλούσιες σε άμυλο (πάνω από18%).
Η εκμετάλλευση της πατάτας για βιομηχανικούς σκοπούς γίνεταικαι για να πάρουμε το άμυλο και για την παραγωγή γλυκόζης και αλκοόλ.Ταυπόλοιπα μέρη του φυτού χρησιμοποιούνται σαν ζωοτροφή.
Το εξαγόμενο άμυλο της πατάτας εάν είναι ψηλό χρησιμοποιείταιγια να παρασκευαστούν γλυκά. Εάν όμως είναι χοντρό χρησιμοποιείται γιατηνπαραγωγή γλυκόζης και δεξτρινών.
Με το κοινό άμυλο πατάτας μπορούμε να αναμείξουμε άμυλοεξωτικό και έτσι μπορούμε να φτιάξουμε παιδικές τροφές. Κατά τηνδιάρκεια τηςωρίμανσης της πατάτας έχουμε αύξηση των πρωτεϊνών (από 1,7%-23%) τουαμύλου(από 10% σε 15%) ενώ μειώνονται οι αναγωγικοί υδατάνθρακες (από 0,28%σε 0,04%)και η σακχαρόζη (από 0,9% σε 0,15%).
«Ε»
